बाँकावीर प्रथम सहिद भएको तथ्य छैनः उपाध्यक्ष थापा

नेपाल मगर महिला संघ केन्द्रिय साँस्कृतिक उपाध्यक्ष देवी थापा मगरले बाँकावीर प्रथम सहिद दाबी गरिएको प्रति आपती जनाउनु भएको छ । प्रथम सहिद क्या. लखन थापा रहेको घोषण गरे पनि बाँकावीर नै हो भनेर दाबी गर्नु आपतिजनक रहेको बताउनुभएको हो । १४७ औं प्रथम सहिद लखन थापामगरको समृती दिवसमा आयोजित दिप प्रज्वलन कार्यक्रमलाई सम्बोधन गर्दै उहाँले यस्तो बताउनुभएको हो । भरतपुरको चौविसकोठीमा आयोजित दिप प्रज्वलन कार्यक्रमलाई सम्बोधन गर्दै उहाँले भन्नुभयो, “क्या. लखन थापामगर प्रथम सहित हुन् । तर बाँकावीर लाई प्रथम सहित भन्दै हाम्रो भावना माथि खेलवाड गरिदै छ ।” बाँकावीर प्रथम सहित भएको कुनै तथ्य र प्रमाण नभएको उपाध्यक्ष मगरले दाबी गर्नुभयो ।
वि.स १९३३ फागुन २ गते जंगबहादुर राणाको निरंकुश राणाशासनविरुद्ध विद्रोह गर्दा लखन थापालाई रुखमा झुन्डाएर मृत्युदण्ड दिइएको थियो । राणाशासनविरुद्ध विद्रोह गरेकाले नेपाल सरकारले उनलाई २०५६ सालमा सहिद घोषणा गरेको थियो । २०७२ असोज ३ गते आएर औपचारिक रूपमा उनलाई नेपालको पहिलो सहिदको दर्जा दिइयो । तर सुरतबहादुर शाहले २०५७ सालमा ‘नेपालका प्रथम अमर सहिद बाँकावीर’ पुस्तक प्रकाशन गरेका थिए । जंगबहादुरको विरोध गर्दा १९०६ सालमा मारिएकाले बलदेव शाह (बाँकावीर)लाई प्रथम सहिद मान्नुपर्ने सुरतबहादुरको तर्क छ । जसलाई सम्पुर्ण मगर समुदायले तथ्यहिन रहेको मान्दै आएको छ ।
यस्तै नेपाल मगर संघ बागमति प्रदेश समिति चितवन इन्चार्ज महेन्द्र थापा मगरले सबै सरकारी कार्यालयमा प्रथम सहिद लखन थापाको फोटो राख्न सक्रिय हुनुपर्ने बताउनुभयो । यसमा सबै जागरुक हुनुपर्ने उहाँको भनाई छ । प्रथम सहिद थापा पहिलो व्यक्ति थिए जो नेपाली राजनीतिक प्रति असन्तुष्ट थिए । र राणा बंसको शासनको प्रतिरोध गरेका थिए ।
गोरखा जिल्लाको बुङकोटमा १८९१ सालमा उनको जन्म भएको थियो । १९३२ सालतिर राणाविरुद्ध लड्न जनसेना तयार गरेका थिए । स्थानीय जनताको सहयोगमा लखनले बुङकोटमा तीनतले दरबार पनि बनाएका थिए । त्यस दरबारमा दिनहुँ स्थानीय जम्मा भई जंगबहादुरको अत्याचार सम्बन्धमा छलफल हुने गथ्र्यो । लखनले स्थानीय युवा र भूतपूर्व सैनिकलाई लिएर दुई हजार जतिको फौज तयार गरेका थिए ।
यो खबर पाएर जंगबहादुरको देवीदत्त पल्टन गोरखा पुग्यो । दुवै पक्षबिच युद्ध भयो तर लखनको फौजसँग गोली–बारुद सकिएपछि युद्ध रोकियो । लखन भाग्न सक्थे, वीरता र बलिदानी प्रदर्शन गर्न नभागी उनी लगायतले गिरफतारी दिए । लखनलाई उनकै दरबार किल्लाभित्र प्रतिस्थापन गरिएको मनकामना मन्दिर अगाडिको रुखमा झुन्ड्याएर मृत्युदण्ड दिईएको थियो । कार्यक्रममा नेपाल मगर विद्यार्थी संघ चितवनका संस्थापक सचीव सुशील राना मगर लगायतले मन्तव्य राख्नु भएको थियो । नेपाल मगर संघ चितवनका अध्यक्ष ठाकुर सिह आले मगरको अध्यक्षतामा भएको कार्यक्रममा नेपाल मगर विद्यार्थी संच चितवनका सचीव प्रतिक थापा मगरले सहजिकरण गर्नुभएको थियो ।